Kees Okx
De oerwereld van Kees Okx
Bijzonder boeiend vind ik de etsen van Kees Okx. Als je eenmaal zijn ‘beeldtaal’ hebt gezien, herken je deze overal.
Titel van deze ets is ‘Souvenir’ met er onder geschreven: 26 /30 édition speciale Bredero – en zijn handtekening ‘Okx’. De grootte van de afbeelding is 19,5 x 18,5 cm. Deze ets is bij gelegenheid van een van zijn exposities in de Ruïne van Brederode uitgegeven.
Als je een ets van Kees Okx bekijkt / ‘leest’, is het net (dit is in ieder geval mijn ervaring) of je – liggend op je buik – als kind met een vergrootglas een stukje bosgrond aan het onderzoeken bent. Je ziet allerlei structuren, kleine beestjes bewegen zich, je ruikt de bosgrond en je bent aangeland in een nieuwe en geheimzinnige wereld.
Kees Okx schilderde met dezelfde beeldtaal. Rond het jaar 2000 verwerkte Kees in zijn schilderijen stukjes van zijn etsplaten. Op en top recycling, dus!
Als je al het werk van Kees bekijkt, zie je dat schilderen het meest door hem werd gepraktiseerd. Hoewel ik enkele grote en kleine schilderijen van Kees heb, word ik vooral door zijn etsen gefascineerd. In een ander mapje laat ik een aantal etsen van hem zien en soms vertel ik er iets bij.
Met zijn levenspartner Hélène van Dongen hield hij – tot het jaar 2015 – jaarlijks meerdere tentoonstellingen, waarin hij zijn schilderijen / beschilderde objecten en zijn etsen liet zien. Hélène van Dongen exposeert tegelijkertijd prachtig / krachtig keramiek.
Kees Okx is in de nacht van 16 op 17 januari 2015 in zijn geliefde Frankrijk, waar hij veel woonde en werkte, overleden. Op 19 januari 2015 is hij op de kleine begraafplaats van Bretenoux in Frankrijk begraven.
Hieronder is een foto van één van hun exposities (in juni 2011) in de Ruïne van Brederode.
Hieronder volgen nog enkele etsen van Kees Okx
Kees heeft met zijn gezin lange tijd vlakbij de Tarn in Frankrijk gewoond.
Wat zegt Kees Okx zelf over zijn werk?
“Schilderen heeft met ogen te maken, iets zichtbaar maken, een avontuurlijk gebeuren, een wereld ontdekken en proberen het gevoel voor verwondering niet te verliezen. Het geheim moet blijven.
Ik probeer een ruimte te suggereren waarin ieder aan de gang kan gaan. Een langzaam proces is het: het beeld op je in te laten werken en de fantasie de vrije loop te laten gaan.
Bij het schilderen wordt laag over laag gelegd. Het ‘af-zijn’ kan maanden in beslag nemen.
Het vegetatieve en het landschappelijke gevoel blijft me achtervolgen en streeft als het ware naar een soort verinnerlijking. Dat is mijn wereld.
Vanaf het moment dat ik begon te schilderen (op mijn 17e) was er het ‘voortdurend-geboeid-zijn’ door het landschap en de vegetatie: eigenlijk de natuur in de ruimste zin.
Je leert een schilderij te laten rusten, het eventueel om te draaien, vanuit een invalshoek opnieuw te beginnen of fragmenten weg te schilderen om nieuwe vormen aan te kunnen brengen.
Alles, met name ook kleur, is afhankelijk van de gemoedsgesteldheid van de dag.
Het lijkt wel alsof mijn natuur-gevoel een soort innerlijk landschap probeert weer te geven.
Het uiteindelijk resultaat is een som van het opbouwen, weer weglaten, wijzigingen aanbrengen en vooral stoppen als de essentie daar is.”
Lijden en dood – de ets ‘Secret mount’ uit 1965
Op een veiling kocht ik (bovenstaande) een hele oude – prachtige – ets ‘Secret Mount’ (45 x 33,5 cm) uit 1965. Licht / donker / aarde / zon en maan / oer… Het zit er allemaal in: een prachtige expressie van lijden en dood.
Kees Okx schreef mij hierover: “Wat leuk dat jij deze ets hebt gekocht. Bijzonder om deze ets terug te zien. Dat is lang geleden. Eigenlijk voel ik me altijd een religieus type, ook toen ik jonger was. Ik herinner me dat ik deze ets maakte. Ik wilde het wit uit de inkt sparen en dat is me toen gelukt. Ik was toen veel aan het experimenteren.”
Een gekregen drieluikje
Bij een van zijn tentoonstellingen in de ruïne van Brederode zag ik dit drieluikje staan. Ik riep spontaan: ‘Oh, wat zou ik dat graag willen hebben’. Kees pakt het op en geeft het aan me en zegt: ‘Hier, je mag het gratis hebben.’ Mogelijk zei hij dit omdat ik vaak hun exposities fotografeer. Ik ben er al een kind zo blij mee. Toen ik van Hélène van Dongen hoorde, dat Kees in januari 2015 op sterven lag, heb ik er een aantal dagen een kaarsje voor gebrand.
En tenslotte nog twee tekeningen van Kees:
Biografie Kees Okx
Kees Okx werd in 1939 in Haarlem geboren.
Op 17 jarige leeftijd begon hij met schilderen, gevolgd door een opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheid, de latere Rietveldacademie. Hij was docent aan ‘Ateliers 63’ in Haarlem en aan de Koninklijke Academie in Den Bosch.
Kees Okx die in de jaren 60 debuteerde, werd geïnspireerd door de naoorlogse kunstenaarsbeweging ‘Cobra’. Zelf voegt hij hier nog nadrukkelijk mensen als Paul Klee bij. De beeldtaal die Kees ontwikkelde, is overigens niet die van Cobra gebleven. Hij schiep een eigen herkenbare vegetatieve organische stijl – voortdurend de lyriek van de natuur bewonderend. Hij richtte er zijn ‘antenne’ op en tracht het wezen daarin van kleur en vorm te verbeelden. Zo ontstaat bij Okx een gepassioneerd spel van lijnen en vlakken, dat immer blijft boeien.
Okx kreeg een beurs van de Nederlandse regering om in Parijs te werken en van de Kröller–Muller Stichting voor een verblijf in de Provence.
Bijzondere belangstelling voor zijn werk toonde de destijds legendarische directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam Willem Sandberg. Hij voegde werken van Okx aan de collectie van het Stedelijk toe. Vele andere musea volgden dit voorbeeld.
Kees Okx maakte ook enkele boekomslagen en was een begenadigd pianist. Het was altijd een feest om hem (en Hélène) te ontmoeten en hij hield ook wel van een geintje.
Kees Okx overleed op 17 januari 2015 in Frankrijk.
.
Verwijzingen en literatuur over Kees Okx en Hélène van Dongen
Boeken die over Kees Okx (en Hélène van Dongen) gaan:
++ ‘Ga je gang, jongen, dat biertje is van mij’, anecdotes uit de zestiger jaren. Geschreven door Kees Okx.
++ ‘Een schilderij voor een lammetje’, kleurrijke vertelsels. Geschreven door Kees Okx.
++ ‘L’homme du signe’ (Mens van het teken)
++ ‘Le labyrinthe’ (Het labyrint)
++ ‘Les traces du temps’ (De sporen van de tijd)
Ook Hélène van Dongen heeft een boek: ‘Raku Sculptures, Raku Beelden’ van haar werk van 2002 tot en met 2013.
Website Kees Okx: www.keesokx.com
Website Hélène van Dongen: www.helenevandongen.com