Voorkant van het boek – uitgegeven in 2008. Op de bijgeleverde cd staan 190 foto’s die voor publicatie gebruikt mogen worden
Beelden van zorg, geestelijke verzorging zichtbaar gemaakt
Abrona, Huis ter Heide. Geestelijk verzorger Caroline Bezemer leidt een huiskamerviering voor oudere verstandelijk gehandicapten
Interview met Hans Dornseiffen geschreven door Paul van Mansum (uit oktober 2008)
Onlangs verscheen het fotoboek ‘Beelden van zorg’ geestelijke verzorging zichtbaar gemaakt bij Uitgeverij Kok te Kampen
Hoe ben je in dit vak terechtgekomen?
Tijdens mijn theologiestudie werkte ik vele jaren als verpleeghulp in het Weesperplein Ziekenhuis in Amsterdam. Daar heb ik de liefde voor de intramurale geestelijke verzorging opgedaan. Sinds 1976 werk ik – met zending van de bisschop van Haarlem-Amsterdam – in Ziekenhuis Amstelland en Amstelring Zorgcentrum Groenelaan in Amstelveen. In beide instellingen heb ik de mooiste functie!
Je publiceerde zo’n tien jaar geleden het fotoboek ‘Vele gezichten van zorg’, waaraan ook een fototentoonstelling gekoppeld was. Wat is de reden voor dit nieuwe boek? Is er zoveel veranderd in de sector?
De veranderingen in de geestelijke verzorging gaan – net als in de gehele gezondheidszorg – in een rap tempo. Een voorbeeld: organisatorisch viel ik vijftien jaar geleden onder de directie. Nu is het hoofd van de opnameafdeling de leidinggevende van ons team in het ziekenhuis. Daarnaast ben ik ook door de verpleging gevraagd om in het multidisciplinaire overleg van de afdelingen neurologie en oncologie te gaan zitten. Ik constateer ook dat er nu meer vrouwen in de geestelijke verzorging werken en dat er meer deeltijdbanen zijn. Onze beroepsvereniging is sterk aan het professionaliseren. Daarom is bijvoorbeeld ook ons ‘register voor geestelijk verzorger’ opgericht.
Het boek ‘Vele Gezichten Van Zorg’ was een soloproductie van mijn kant. Uitgeverij Kok was op mijn fototentoonstelling attent gemaakt en wilde er een zwart-wit fotoboek van maken.
Het fotoboek ’Beelden van Zorg’ is echter in nauw overleg met de Vereniging van Geestelijk Verzorgers in Zorginstellingen (VGVZ) gemaakt. De schrijvers van de artikelen over de verschillende sectoren zijn stuk voor stuk kenners van hun vakgebied. Ook patiëntenverenigingen en de zorgverzekering komen aan het woord. Ik ben bijvoorbeeld erg trots op het feit dat Marinus van den Berg over de geestelijke verzorging in het verpleeghuis en verzorgingshuis wilde schrijven. Velen hebben hun bijdrage aan dit nieuwe fotoboek geleverd; als schrijver, eindredactielid en als gefotografeerde. Ook de patiënten / cliënten werkten enthousiast mee. Zij vonden het belangrijk dat ons werk – letterlijk en figuurlijk – belicht werd. Met Toontje van der Hulst (Vormgeving Pertoon) heb ik een creatief en evenwichtig boek met foto-cd gemaakt dat ons werk terecht in de schijnwerper zet.
Je merkt nu al de waarde van het boek. Alle leden van de VGVZ hebben een exemplaar van de vereniging ontvangen en de tentoonstelling is tot de lente van 2010 gereserveerd. Collega’s gebruiken de foto’s bij artikelen die ze schrijven en bij herdenkingen van overleden bewoners. Ook op intranet van verschillende instellingen zijn vele foto’s te vinden. Er zijn eigenlijk nog steeds veel te weinig foto’s van ons werk te zien.
Waarom een inleiding door minister-president Jan Peter Balkenende?
We leven in een tijd van Diagnose Behandel Combinaties en het ‘inkopen’ van zorg door zorginstellingen. Op ons laatste symposium waar het boek en de fototentoonstelling werden gepresenteerd, waarschuwde Roger van Boxtel – Lid van de Raad van Bestuur van Menzis – ons indringend: ook geestelijke verzorging staat onder druk. Er is geen tijd om te luieren en te denken dat de bui wel weer zal overdrijven. Niet meegaan met de veranderingen betekent een langzaam maar zeker ‘verdampen’ van geestelijke verzorging uit de gezondheidszorg. De politiek moet ook weten hoe waardevol ons werk is. Minister-president Balkende noemt ons werk niet voor niets: ‘Balsem voor de ziel’. Daarom is zijn betrokkenheid belangrijk!
Zijn inleiding en het hoofdartikel over geestelijke verzorging van Jaap Doolaard hebben we in het Engels vertaald omdat bij het eerste boek daar vraag naar was. Weinig landen kennen zoiets als geestelijke verzorging vanuit een team van verschillende levensvisies. Volgend jaar is er, in Rome, een groot congres over geestelijke verzorging en men is in het buitenland benieuwd naar wat er in Nederland gebeurt. Via dit boek kunnen we het een en ander laten zien.
‘Be good and tell it’ leerde ik van een manager (maar zei hij erbij, wél in die volgorde!) Ik verander dit graag in: ‘Be good en show it!’
Hans Dornseiffen, Beelden van zorg, Geestelijke verzorging zichtbaar gemaakt. Fotoboek – cd. Kampen 2008. ISBN 987 90 435 1518 4
Te vroeg geboren kindje van ongeveer 750 gram in het VU Medisch Centrum in Amsterdam. De geestelijk verzorger Margrietha Reinders begeleidt het gezin en zal het kindje later dopenTe vroeg geboren kindje van ongeveer 750 gram in het VU Medisch Centrum in Amsterdam. De geestelijk verzorger Margrietha Reinders begeleidt het gezin en zal het kindje later dopenOp de joodse vleugel van Ziekenhuis Amstelland worden tijdens het Poerimfeest aan alle patiënten cadeautjes uitgedeeldGeestelijk verzorger Thea Gerritsen ontmoet een creatieve cliënt, GGZ Friesland, HeerenveenGeestelijk verzorger Mualla Kaya begeleidt islamitische families op de afdeling Neonatologie van Universitair Medisch Centrum UtrechtZiekenhuis Bronovo in Den Haag; tijdens de kerkdienst grijpt een patiënt naar zijn hoofdWolfheze, De Gelderse Roos. Psychiatrie: baas in eigen brein. Geestelijk verzorger Taco Bos spreekt twee cliëntenDe Bruggen, locatie de Hooge Burch, centrum voor verstandelijk gehandicapten, Zwammerdam. Voorganger Jan Delhaas wordt na de dienst door de kerkgangers geknuffeldHoenderloo Groep, Weizit, Hoenderloo. geestelijk verzorger Arianne Boon organiseert een kerstmusical door de bewoners voor schoolkinderen uit de buurtDe Leiboom, locatie de Hartkamp, Raalte. Geestelijk verzorger Jaap Wiegers spreekt met een bewonerRevalidatiecentrum Amsterdam, geestelijk verzorger Elsbeth Littooij spreekt een revalidant in de oefenzaalZorgcentrum De Diem, Diemen. Geestelijk verzorger Freda Dröes houdt een gebedsdienst op de kamer van een patiënt die beademd wordtRevalidatiecentrum Amsterdam, geestelijk verzorger Elsbeth Littooij overlegt met de verplegingDiemen, Cordaan Woon- en Zorgcentrum Verpleeghuis Berkenstede. Geestelijk verzorger Theodora Klaver zingt met Surinaamse bewoners oude geestelijke liederenGeestelijk verzorger en Pandit Attry Ramdhani in het stiltecentrum van Medisch Centrum Haaglanden, Westeinde Ziekenhuis Den HaagJellinekMentrum Amsterdam. Geestelijk verzorger Evelien van Melle leidt een jubileumviering waar (ex)cliënten vanuit de psychiatrie en buurtbewoners elkaar ontmoeten in een dienst en bij een maaltijdRevalidatiecentrum Heliomare, Wijk aan Zee. Geestelijk verzorger Sjaak Tensen spreekt met een revalidantVU Medisch Centrum, Amsterdam. In een kast in het stiltecentrum liggen stenen met een naam van baby’s die dood zijn geborenAbrona, Huis ter heide. Geestelijk verzorger Caroline Bezemer maakt tijdens een huiskamerviering contact met een oudere verstandelijk gehandicapte: een arm raakt zijn knie aan – de andere arm zijn hand. Er is even oogcontact en zij maakt geluid met een kleine klankschaal. Het waren tijdens de dienst de enige tien seconden, dat hij zijn ogen open hadAbrona, Huis ter heide. Geestelijk verzorger Caroline Bezemer leest een Bijbelverhaal voor tijdens een huiskamerviering voor oudere verstandelijk gehandicaptenAmstelring Verpleeghuis Groenelaan, Amstelveen. Het Stiltecentrum kent een ‘klaagmuur’ van stenen uit Israël. Bewoners kunnen daarin hun wensen en gebeden stoppenAntaris, locatie Antonius IJsselmonde, Rotterdam. Geestelijk verzorger Marinus van den Berg overlegt in een multidisciplinair afdelingsteamAntaris, locatie Antonius IJsselmonde, Rotterdam. Geestelijk verzorger Marinus van den Berg bezoekt een bedlegerige bewoonsterAmstelring, Verpleeghuis Groenelaan, Amstelveen. Geestelijk verzorger Kees Maasland deelt tijdens een kerkelijke viering het Gezegende Brood uitSpaarne Ziekenhuis locatie Hoofddorp. Geestelijk verzorger Anneke de Vries overlegt met vrijwilligersSpaarne Ziekenhuis locatie Hoofddorp. geestelijk verzorger Anneke de Vries wacht tot de verpleging klaar is en zij een patiënte kan bezoekenMeare, Eckartdal, Centrum voor verstandelijk gehandicapten, Eindhoven. Geestelijk verzorger Karin Seijdel gaat rond Allerzielen voor in een dienst, waarbij ook het plaatselijk gilde actief is.Ziekenhuis Amstelland, Amstelveen. Geestelijk verzorger Arianne Geudeke ontmoet een patiënteBartimeus, Zeist. In een pastorale sfeergroep met visueel en verstandelijk gehandicapte jongeren laat geestelijk verzorger Margreet Kruijswijk-Wiersema een blinde jongen de warmte van een kaars voelenZorgcentrum H. Swellengrebel, Utrecht. Geestelijk verzorger Thea Peereboom helpt bewoners bij het schrijven van hun levensverhaalWolfheze, De Gelderse Roos. Psychiatrie. Geestelijk verzorger Taco Bos doet het gordijn van een cliënt open en geeft zo ook een nieuwe kijk op de wereldWolfheze, De Gelderse Roos. Psychiatrie. Monument op het terrein: (hoe symbolisch…) de levensrivier kan tijdelijk verstopt raken en het water stroomt niet meer ‘normaal’.De Bruggen, locatie de Hooge Burch, centrum voor verstandelijk gehandicapten, Zwammerdam. Voorganger Jan Delhaas gaat voor in een viering waar de kerkgangers met hartstocht aan deelnemenEikendonck, afdeling Stichting Buitenamstel Geestgronden, locatie Bennebroek. Geestelijk verzorger Gerline de Jong bespreekt met een cliënt haar ‘dierbare dingen doosje’ dat een houvast kan zijn in verdrietige momentenEikendonck, afdeling Stichting Buitenamstel Geestgronden, locatie Bennebroek. Geestelijk verzorger Gerline de Jong maakt met een cliënte een ‘dierbare dingen doosje’ dat een houvast kan zijn in verdrietige momentenBegraafplaats Duinrust, Beverwijk. Geestelijk verzorger Ron Hopman gaat voor in een afscheidsdienstElisabeth Ziekenhuis, Tilburg. Geestelijk verzorger Ine Bertens geeft een patiënte de ziekenzegenR.-K. Zorgcentrum St. Jacob, Amsterdam. Geestelijk verzorger Wim Kuijken geeft tijdens een dienst de ziekenzalving aan een bewonerBartimeus, Zeist. Geestelijk verzorger Margreet Kruijswijk-Wiersema helpt een jongere met het invullen van haar levensverhaalKwadrant, ’s Heerenloo, Ermelo. Geestelijk verzorger Jolke Thalen bespreekt de kerkdienst met jong verstandelijk gehandicapte pupillenH. Jozeph kerk Velzen-Noord. Geestelijk verzorger Ron Hopman van het Rode Kruis Ziekenhuis leidt een begrafenisHet labyrint in de kapel van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam is een metafoor voor de zoektocht in een menselijk leven
